با توجه به روند تحولات جهانی در عرصه بانکداری و ضرورت ایجاد تحول در نظام بانکی کشور، ایده ایجاد یک تشکیلات منسجم در شبکه بانکی کشور جهت تصدی فرایندگذار به بانکداری الکترونیک، اولین بار در اوایل سال 1385 مطرح و از سوی مسئولین وزارت اموراقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مورد استقبال قرار گرفت.
آشنایی با کارگروه های بانکداری الکترونیک
دنیای کامپیوتر و ارتباطات
با توجه به روند تحولات جهانی در عرصه بانکداری و ضرورت ایجاد تحول در نظام بانکی کشور، ایده ایجاد یک تشکیلات منسجم در شبکه بانکی کشور جهت تصدی فرایندگذار به بانکداری الکترونیک، اولین بار در اوایل سال 1385 مطرح و از سوی مسئولین وزارت اموراقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مورد استقبال قرار گرفت. بانک های دولتی و خصوصی نیز با درک شرایط زمان و ضرورت گسترش بانکداری الکترونیک و با نگاهی تحول گرایانه این فرصت را مغتنم شمرده و وارد میدان شدند. طراحان کارگروه های بانکداری الکترونیک بر اساس ضرورت ها و اهداف ذیل، دستیابی به بانکداری نوین را در دستور کار خود قرار دارند:
1- شتاب روز افزون پیشرفت بانکداری کشورهای توسعه یافته در زمینه ارائه خدمات نوین بانکی و لزوم هماهنگی بانک های کشورمان به منظور دستیابی به قابلیت تعامل و مراودات بین المللی
2- ورود بانک ها به عرصه وظایف جدید و افزایش روزافزون حجم عملیات بانک ها، ایجاب می کرد تا از یکسو حجم مراجعات مشتریان به شعب کاهش یافته و از سویی دیگر سرعت عمل شعب بانک ها افزایش یابد.
3- پاسخ به مطالبات مردم مبنی بر تسهیل عملیات بانکی و افزایش سطح رفاه شهروندان
4- افزایش دقت در عملیات بانکی و به تبع آن افزایش میزان رضایت مشتریان
5- انجام عملیات بانکداری با استفاده از حداقل نیروی انسانی و هماهنگی نظام بانکی با سیاست های کلی نظام مبنی بر کاهش حجم دولت
6- افزایش ضریب امنیت معاملات و مراودات مالی شهروندان و تامین آرامش روحی آنها
7- کاهش هزینه های چاپ، نشر و نگهداری اسکناس و نیز کاهش زیان های جنبی استفده از پول فیزیکی مانند انتقال بیماری های مسری و ...
پس از تصمیم جدی مسئولین، طرح عملیاتی تشکیل کارگروه ها بر مبنای نیازسنجی و تحقیقات علمی، تدوین گردید. بر اساس این طرح با توجه به فعالیت های ضروری برای گسترش بانکداری الکترونیک، 8 کارگروه با وظایف مختلف و مکمل یکدیگر تشکیل گردید. این کارگروه ها عبارت است از:
1- کارگروه شبکه و ارتباطات
سرگروه بانک ملت به همراه بانک های: اقتصاد نوین – تجارت – ملی – سپه - صنعت و معدن.
برخی از فعالیت های کارگروه:
- جمع آوری آماری از دلایل وجود نقاط باقیمانده
- بررسی مشکلات درون سیستمی در توسعه کمی و کیفی ارتباطات امن و زمینی
- بررسی مشکلات برون سیستمی برای توسعه شبکه ارتباطات
- تدوین توافق نامه سطح خدمات مخابراتی sla
2- کارگروه core banking
سرگروه بانک ملی به همراه بانک های: کشاورزی – مسکن - رفاه کارگران – پارسیان – تجارت.
برخی از فعالیت های کارگروه:
تدوین مدل مفهومی core banking
جایگاه سیستم core banking و ارتباط آن با سایر سیستم های مکمل تخصصی درون سازمانی و برون سازمانی
اجزای سیستم core banking و نحوه ارتباط و تعامل آنها با یکدیگر
زیرساخت های مورد نیاز جهت راه اندازی core banking
تدوین ویژگی های عمومی core banking
تدوین چهار مرحله اصلی اجرای طرح جامع اتوماسیون بانک ها و فعالیت های کلیدی آنها شامل مراحل: 1- شناخت 2 تدوین rfp 3 ارزیابی 4 پیاده سازی
تهیه پیش بینی زمان بندی اجرای طرح جامع اتوماسیون به تفکیک بانک ها (حداقل24 و حداکثر40 ماه)
فازهای اجرای طرح جامع انفورماتیک بانک ها
مشخصه های کلی core banking:
انعطاف پذیری (flexibility)
مدیریت پذیری (manageability)
مقیاس/ توسعه پذیری (scalability)
مقیاس پذیری عمودی (vertical)
مقیاس پذیری افقی (horizontal)
قابلیت مقیاس پذیری نرم افزارهای کاربردی
گواهینامه و یا ابزار تست مقیاس پذیری
دسترسی (availability)
کارآیی (performance)
ایمنی (security)
میزان به روزبودن فناوری و معماری (technology & architecture)
3- کارگروه کارت و خدمات نوین
سرگروه بانک سامان به همراه نمایندگان بانک های: سپه – کارآفرین – صادرات.
برخی از فعالیت های کارگروه:
بررسی الگوهای استفاده از کارت در سایر کشورهای جهان مطالعه شاخص های جهانی توسعه کانال ها و ابزارهای پرداخت الکترونیک
تدوین مدل توسعه کارت و کانال های پرداخت atm و pos و کارت های اعتباری در کشور
تهیه برنامه سه ساله بانک ها جهت توسعه با توجه به وضعیت هر بانک در ابتدای دوره از نظر تعداد کارت، atm وpos و رشد مورد انتظار در پایان سال های 85، 86 و 88
تهیه برنامه دو ساله بانک ها جهت توسعه با توجه به وضعیت هر بانک در ابتدای دوره از نظر تعداد کارت های اعتباری در سال 87 و 88
- برنامه توسعه خدمات بانکداری الکترونیکی
4- کارگروه آموزش
سرگروه بانک کشاورزی به همراه نمایندگان بانک های: تجارت – پارسیان.
برخی از فعالیت های کارگروه:
بررسی وضعیت آموزشی در سیستم بانکی
تهیه و تدوین برنامه جامع آموزشی متناسب با بانکداری الکترونیک
5-کارگروه فرهنگ سازی
سرگروه بانک تجارت به همراه بانک های: کشاورزی - سامان - پارسیان – ملی.
هدف فرهنگ سازی در گروه های ذیل:
مسئولان (تصمیم گیران)
مجریان (پرسنل سیستم بانکی)
مشتریان (مردم)
مزایای فرهنگ سازی برای حفظ منافع ملی در مسئولان:
کاهش هزینه های ناشی از چاپ اسکناس
کاهش میزان تردد درون شهری، کاهش ترافیک و میزان تصادفات
کاهش میزان جرم و جنایت و سرقت
صرفه جویی در مصرف سوخت و کاهش آلاینده های هوا
افزایش کارایی دستگاه های اجرایی و افزایش میزان نظارت و کنترل
افزایش امنیت و میزان رضایت و رفاه عمومی
تقویت شاخص سلامت و بهداشت عمومی
تصمیم گیری به موقع در جهت ارائه خدمات نوین بانکداری الکترونیک
مزایای فرهنگ سازی در مجریان از دید منافع سازمانی:
کاهش مراجعه مشتریان به شعبه
کاهش عملیات زائد از شعب و ایجاد شرایط بهینه سرویس دهی به مشتریان اعتباری
کاهش استرس و فشارکاری
کاهش هزینه های سربار اداری و پرسنلی
کاهش سوءاستفاده های احتمالی نظیر اختلاس و ...
صرفه جوئی در هزینه ها (مانند کاهش مصرف کاغذ و دسته چک و…)
افزایش سرعت و دقت در ابزارهای نظارتی و کنترلی
استفاده از تفکرات انسانی به جای کار فیزیکی
تسریع در ارائه سرویس مطلوب به مشتریان
مزایای فرهنگ سازی در مردم:
صرفه جویی ملی در هزینه ها و زمان
افزایش سلامت عمومی (استرس آلودگی هوا تصادفات و ...)
افزایش بهره وری عمومی
افزایش رضایتمندی عمومی
استفاده بهینه از سرمایه گذاری صورت گرفته
کاهش هزینه های خانوار
ایجاد رفاه
برخی از فعالیت های کارگروه:
راه اندازی و تجهیز دبیرخانه فرهنگ سازی بانکداری الکترونیک در ساختمان شورای هماهنگی بانک ها
انتشار نشریه بانکداری الکترونیک
هماهنگی با کلیه بانک ها و مشخص نمودن رابطان و کارشناسان هر بانک در دبیرخانه
هماهنگی اولیه با وزارت آموزش و پرورش به منظور هماهنگی مشترک درعرصه فرهنگ سازی
فراخوان مقاله
راه اندازی سایت فرهنگ سازی
جذب کارشناسان خبره به منظور همکاری در دبیرخانه
6- کارگروه بانک جامع مشتریان
سرگروه بانک تجارت به همراه بانک های: صنعت و معدن – ملی – پارسیان – رفاه – کشاورزی.
برخی از فعالیت های کارگروه:
استاندارد سازی کدها
طراحی ساختار اطلاعاتی
تعیین بستر نرم افزاری و سخت افزاری
تولید نرم افزار
جمع آوری اطلاعات از بانک ها و سازمان ثبت احوال
7- کارگروه امنیت اطلاعات
سرگروه بانک پارسیان به همراه بانک های: اقتصاد نوین - تجارت - ملی - صنعت و معدن.
8- کارگروه اتوماسیون اتاق پایاپای
سرگروه اتاق پایاپای به همراه بانک های: مسکن - ملی – ملت -کشاورزی - و کمیسیون انفورماتیک بانک ها.
مراحل اجرای اتوماسیون اتاق پایاپای
فاز اول: اتوماسیون اتاق تهران
فاز دوم: اتوماسیون اتاق های شهرستان
فاز سوم: برقراری ارتباط برخط (on-line) بین اتاق مرکز و اتاق های سراسر کشور
فاز چهارم: عدم حرکت لاشه چک های رمزدار بین بانکی
فاز پنجم: عدم حرکت لاشه ایران چک
فاز ششم: عدم حرکت لاشه چک بانک ها (شبه پول)
فاز هفتم: عدم حرکت لاشه چک های عادی مشتریان
این کارگروه ها زیر نظر «معاونت امور بانکی و بیمه و شرکت های دولتی» وزارت امور اقتصاد و دارایی فعالیت می کنند. باتوجه به نقش سازنده فرهنگ سازی و اقدامات فرهنگی در دستیابی به اهداف طرح، موضوع فرهنگ سازی مورد توجه ویژه قرار گرفته است به طوری که از یک سو یکی از کارگروه های 8 گانه فرهنگ سازی را به عهده دارد و از سوی دیگر دبیرخانه فرهنگ سازی بانکداری الکترونیک فراتر از کارگروه های 8 گانه در راستای بسترسازی فرهنگی و ترویج فرهنگ استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک فعالیت می نماید. این دبیرخانه وظایف سیاست گذاری، برنامه ریزی،اجرا و نظارت بر کلیه فعالیت های ترویجی،اطلاع رسانی و فرهنگی را بر عهده دارد.
کارگروه های 8 گانه از زمان تشکیل تاکنون اقدامات قابل توجهی انجام داده اند. دبیرخانه فرهنگ سازی بانکداری الکترونیک نیز طرح های مختلفی را آغاز کرده و به مرحله اجرا رسانده است که برخی از این طرح ها عبارت است از:
1- انتشار ماهنامه تحقیقی بانکدار ی الکترونیک ویژه مسولین نظام بانکی
2- برگزاری نشست های تخصصی بحث و گفت وگو پیرامون گسترش بانکداری الکترونیک
3- فراخوان مقاله پیرامون بانکداری الکترونیک
4- برگزاری مصاحبه های تخصصی با رسانه ملی پیرامون بانکداری الکترونیک
5- راه اندازی سایت اینترنتی بانکداری الکترونیک
برخی برنامه های در دست اقدام این دبیرخانه نیز عبارت است از:
- انتشار کتاب های تخصصی بانکداری الکترونیک
- برگزاری مسابقات عمومی ویژه بانکداری الکترونیک از طریق رسانه های جمعی
- برگزاری همایش های تخصصی بانکداری الکترونیک
- تولید و پخش برنامه های ترکیبی ویژه بانکداری الکترونیک در صداوسیما
- اجرای نظرسنجی از اقشار مختلف پیرامون ابعاد گوناگون بانکداری الکترونیک
- آموزش جوانان و نوجوانان با همکاری وزارت آموزش و پرورش